زبان‌شناسی اجتماعی
بهمن زندی؛ سید محمود متشرعی؛ فاطمه یوسفی راد
چکیده
زبان‌شناسی اجتماعی با اتخاذ دیدگاه همزمانی، نام‌شناسی را از دانشی کهن‌گرا به دانشی برای مطالعة اجتماع معاصر تبدیل کرده است. البته نمی‌توان نقش نامها را در شکل‌دهی به ساخت‌شناختی افراد نیز نادیده گرفت، لذا از آنجا که «نام» یک عنصر زبانی چندبعدی است، زبان‌شناسان شناختی نیز به این موضوع علاقه نشان می‌دهند. البته ...
بیشتر
زبان‌شناسی اجتماعی با اتخاذ دیدگاه همزمانی، نام‌شناسی را از دانشی کهن‌گرا به دانشی برای مطالعة اجتماع معاصر تبدیل کرده است. البته نمی‌توان نقش نامها را در شکل‌دهی به ساخت‌شناختی افراد نیز نادیده گرفت، لذا از آنجا که «نام» یک عنصر زبانی چندبعدی است، زبان‌شناسان شناختی نیز به این موضوع علاقه نشان می‌دهند. البته نام‌شناسی اجتماعی مانند مطالعات سنّتی و فلسفی بیشتر به مطالعة اسامی خاص پرداخته است، اما زبان‌شناسان شناختی، به ویژه گیررتس و همکارانش، به نام‌های عام توجه بیشتری نشان داده‌اند. لباو (1972) زبان‌شناسی اجتماعی شهری را «علم تحقیقات میدانی» نام نهاده است. این توصیف را می‌توان در مورد مطالعات نام‌شناسی نیز با اطمینان بالا مورد استفاده قرار داد- به ویژه در رویکردی که نام‌شناسی را از چشم‌انداز شناختی - اجتماعی و با تأکید بر کاربرد و بافت مورد مطالعه قرار می‌دهد. هدف این مقاله تدوین نقشة مطالعاتی نام‌شناسی شناختی با استفاده از روش پژوهش اسنادی است. نویسندگان پس از مروری گذرا بر پیشینة مطالعات نام‌شناسی از منظر فلسفی و درزمانی، به مطالعات معاصر نام‌شناسی از منظر زبان‌شناسی شناختی- اجتماعی می‌پردازند. نتیجة سیر مطالعات، بیانگر بزرگ‌تر شدن حوزة پژوهش‌های نام‌شناسی بوده و نشان می‌دهد که توجه به سازوکارهای تولید واژگانی کمتر و در عوض، توجه به ساختارهای واژگانی و رویکردهای کمّی مختلف، که تفاوت در میزان برجستگی فرایندهای نامشناختی را مطالعه میکنند، بیشتر شده است.
سید محمود متشرعی؛ فاطمه یوسفی راد
چکیده
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبان‌شناسی شناختی اجتماعی می‌‌پردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان ...
بیشتر
این مقاله به بررسی چندمعنایی واژة «جیگر» در زبان فارسی در چارچوب زبان‌شناسی شناختی اجتماعی می‌‌پردازد، با این هدف که نشان دهد رویکرد زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی بهتر از رویکرد زبانشناسیِ شناختی میتواند از عهدة تبیین انعطاف در معانی مختلف واژههای چندمعنا برآید. در زبانشناسیِ شناختی چندمعنایی واژگانی را نمی‌توان به مفهومی ایستا که نزد همۀ گویشوران زبان ثابت است، تقلیل داد و متغیرهای اجتماعی مثل سن، جنسیت، طبقة اجتماعی، سطح سواد و غیره در آن مؤثرند. در این مقاله به پیروی از مدل رابینسون (2010، 2012 الف، 2012 ب و 2014) به‌طور خاص تأثیر دو متغیر اجتماعی سن و جنسیت بر تعداد و برجستگی هریک از معانی واژة چندمعنای «جیگر» نزد گویشوران بررسی می‌شود. اطلاعات به روش کتابخانه‌‌‌‌ای، مصاحبه و پرسش‌‌نامه جمع‌آوری شده‌‌اند. روش پژوهش توصیفی‌تحلیلی و نیز میدانی، و روش تحلیل داده‌ها تلفیقی (کمّی و کیفی) است. نتایج نشان داد که زبانشناسیِ شناختی‌اجتماعی میتواند تنوع معنایی واژههای چندمعنا و تأثیر متغیرهای اجتماعی جنسیت و سن بر تعداد و برجستگی هریک از معانی را دقیق‌تر تبیین کند. به‌عبارت‌دیگر، نتایج نشان داد که معانی مختلف واژة چندمعنای مذکور در میان گویشوران زن و مرد متعلق به گروه‌های سنی متفاوت، توزیع یکسانی ندارد و تصادفی نیست، بلکه به میزان چشمگیری تحت‌تأثیر سن و جنسیت است.
زبان‌شناسی اجتماعی
محمد دبیرمقدم؛ فاطمه یوسفی‌راد؛ ویدا شقاقی؛ سید محمود متشرعی
چکیده
در این مقاله پس از معرفی مبانی اصلی رویکردزبانشناسی شناختی اجتماعی از طریق منابع دست اول آن، نشان داده می‌شود. این نگاه نوین، که محصول همگرایی در مطالعات زبان‌شناسی شناختی و زبان‌شناسی اجتماعی است، میتواند چشم اندازی جدید و راهگشا در مطالعةزبان باشد. زبان‌شناسی شناختی اجتماعی از درون مطالعاتزبانشناسان شناختی سر ...
بیشتر
در این مقاله پس از معرفی مبانی اصلی رویکردزبانشناسی شناختی اجتماعی از طریق منابع دست اول آن، نشان داده می‌شود. این نگاه نوین، که محصول همگرایی در مطالعات زبان‌شناسی شناختی و زبان‌شناسی اجتماعی است، میتواند چشم اندازی جدید و راهگشا در مطالعةزبان باشد. زبان‌شناسی شناختی اجتماعی از درون مطالعاتزبانشناسان شناختی سر برآورد و در پی تلفیق با دستاوردهای زبان‌شناسی اجتماعی غنیتر شد. دو ویژگی مهم این رویکرد، یکی ماهیت کاربرد- محور آن و دیگری توجه به تنوعات اجتماعی زبان است که، در کنار هم، قلب تپنده و کانون مطالعات این رویکرد محسوب میشوند. این مقاله در پی آن است که پس از معرفی این رویکرد نوین، نشان دهد حلقة ارتباطی بین رویکردزبانشناسی شناختی و زبان‌شناسی اجتماعی، همین دو ویژگی بنیادین، یعنی کاربرد- محور بودن آن و تأکید بر تنوعات اجتماعی است. چنین رویکردیباید این واقعیت را نیز قبول کند که تنها راه مطالعةنظاممند تنوعاتی که ابعاد اجتماعی مختلف را در برمیگیرند، لزوماً تجزیه و تحلیل تجربی است. به عبارت دیگر، اتخاذ رویکرد اجتماعی مستلزم روش تجربی است.
